راهنمای مهندسی برای نصب ایمن، قانونی و حرفه‌ای
پله‌برقی یکی از عناصر حیاتی در طراحی ساختمان‌های پرتردد مانند مراکز خرید، متروها، فرودگاه‌ها و مراکز عمومی است. اما نصب آن، صرفاً یک پروژه مکانیکی نیست؛ بلکه ترکیبی است از طراحی مهندسی، رعایت الزامات ایمنی، و انطباق با قوانین ملی و بین‌المللی.
در این مقاله، با مهم‌ترین قوانین، آیین‌نامه‌ها و استانداردهایی که باید در نصب پله‌برقی در ایران رعایت شوند آشنا می‌شویم.
✅ ۱. الزام به رعایت استاندارد ملی ایران ۱-۱۵-۱۶۰
این استاندارد بر اساس نسخه بین‌المللی EN 115-1:2017 تدوین شده و اصلی‌ترین مرجع فنی برای طراحی، نصب و بهره‌برداری از پله‌برقی در کشور است.
موارد کلیدی این استاندارد:
- حداکثر شیب مجاز (۳۰ درجه برای پله‌برقی عمومی)
- سرعت مجاز حرکت (معمولاً 0.5 متر بر ثانیه)
- حداقل عرض پله (۶۰–۸۰–۱۰۰ سانتی‌متر بسته به کاربری)
- الزام وجود محافظ‌های جانبی، سنسور تشخیص مانع، توقف اضطراری، ترمز ایمنی
- کنترل حرکت معکوس و کاهش خطرات مکانیکی برای کودکان و سالمندان
📁 مرجع رسمی: استاندارد ملی ایران ۱۶۰۱۵-۱
✅ ۲. انطباق با مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان
مبحث پانزدهم (تأسیسات مکانیکی) شامل الزاماتی ویژه برای پله‌برقی و پیاده‌رو متحرک است:
- نحوه جانمایی در پلان معماری
- ابعاد فضای خالی اطراف برای نگهداری و ایمنی
- تهویه مناسب برای موتورخانه (در مدل‌های دارای drive room)
- الزام نصب حفاظ‌های ضد سقوط، ریل‌های جانبی، و نشانه‌گذاری هشداردهنده
🔍 نکته: در مراکز تجاری با تردد بالا، استفاده از پله‌برقی با سنسور هوشمند کنترل ترافیک پیشنهاد می‌شود.
✅ ۳. نیاز به تأییدیه استاندارد برای بهره‌برداری
نصب پله‌برقی باید توسط شرکت‌های دارای مجوز نصب و اجرای تأسیسات مکانیکی انجام شود. پس از پایان نصب:
- بازرسی ایمنی اولیه توسط شرکت‌های مورد تأیید سازمان ملی استاندارد انجام می‌شود.
- گواهی سلامت یا تأییدیه عملکرد صادر شده و برای اخذ پایان‌کار ساختمان مورد نیاز است.
⚠️ بدون گواهی، پله‌برقی قابل بهره‌برداری قانونی نخواهد بود و در صورت بروز حادثه، مالک ساختمان مسئول خواهد بود.
✅ ۴. استانداردهای ایمنی الکتریکی و کنترلی
تابلو فرمان، درایو، موتور گیربکس و سیستم سنسورها باید مطابق با استانداردهای زیر باشند:
- IEC 60364 (ایمنی الکتریکی در سیستم‌های ولتاژ پایین)
- EN 60204-1 (ایمنی تجهیزات کنترل صنعتی)
- مقاومت در برابر نوسانات برق، عملکرد در حالت اضطراری، و داشتن سیستم توقف خودکار
⚙️ برندهایی مانند روآکس از تابلوهای فرمان با قابلیت عیب‌یابی هوشمند و کاهش مصرف برق بهره می‌برند.
✅ ۵. الزامات محیطی و ایمنی کاربران
در نصب پله‌برقی، باید ضوابط زیر نیز رعایت شود:
- سطوح بدون لغزش برای کف پله‌ها
- فاصله مجاز بین دیواره‌ها و پله (برای جلوگیری از گیر افتادن اشیا یا لباس)
- نورپردازی مناسب در ورودی و خروجی
- سیستم تشخیص مانع در بالای دستگیره‌ها و انتهای مسیر
💡 پله‌برقی‌هایی با سنسور تشخیص کودک، توقف در حرکت معکوس، یا ایمنی کفش‌های باز طراحی‌شده برای مراکز عمومی الزامی است.
✅ ۶. الزامات بیمه‌ای و حقوقی
برای بهره‌برداری قانونی از پله‌برقی در ساختمان‌های عمومی، نیاز به:
- قرارداد سرویس و نگهداری منظم
- گواهی سلامت ادواری از شرکت بازرسی
- بیمه مسئولیت مدنی در برابر اشخاص ثالث
📌 در صورت بروز حادثه و نداشتن این موارد، بیمه خسارت را پرداخت نخواهد کرد و مالک پروژه مسئول شناخته می‌شود.
✅ ۷. بازرسی‌های دوره‌ای و تمدید گواهی ایمنی
پس از نصب، پله‌برقی باید:
- هر ۱۲ ماه یک‌بار توسط نهادهای تأییدشده مورد بازرسی قرار گیرد.
- فرم‌های بازرسی و سرویس منظم توسط پیمانکار نگهداری شوند.
روآکس سرویس‌کاران مجاز با تجهیزات تست استاندارد برای بازرسی‌های سالانه در اختیار دارد.
نتیجه‌گیری
نصب پله‌برقی استاندارد، نه‌تنها یک انتخاب زیبایی‌شناسانه یا کاربردی است، بلکه یک الزام قانونی، ایمنی و حقوقی در پروژه‌های ساختمانی است.
با رعایت کامل قوانین و استانداردها، نه‌تنها از بروز حادثه جلوگیری می‌کنید، بلکه آرامش خاطر، بهره‌وری و عمر مفید تجهیزات را تضمین می‌کنید.
🔧 روآکس؛ شریک مهندسی شما در مسیر طراحی، اجرا و ایمنی پله‌برقی
برای مشاوره رایگان، طراحی فنی یا دریافت کاتالوگ‌های استاندارد، همین حالا با ما در تماس باشید
قوانین و استانداردهای نصب پله‌برقی در ایران